همه چیز در مورد اکسل خودرو و دلایل خرابی اکسل خودرو

اکسل خودرو چیست؟

اکسل (Axle) واژه ای انگلیسی به معنای محور است که با عبور از مرکز یک چرخ یا دنده ضمن ثابت نگه داشتن آن، چرخش حول یک محور ثابت را نیز امکان پذیر می کند. اکسل خودرو در معنای ساده محلی برای نصب چرخ هاست اما مکانیزم هایی وجود دارد که با اضافه شدن آنها، پیچیدگی زیادی به این قطعه می بخشند.

مکانیزم هایی نظیر فرمان، کاهش دور، انتقال قدرت و کاهش تاثیرات جاده بر خودرو که هر یک از آنها جزئیات زیادی با خود به همراه دارند.

در گذشته خودروها دارای محور محرک عقب بودند، یعنی چرخ های عقب وظیفه به حرکت درآوردن خودرو را بر عهده داشتند. در این شرایط گیربکس و میل گاردان به اکسل های عقب متصل می شدند.

در خودروهای جدید یا خودروهای محور جلو یک مجموعه یکپارچه از گیربکس و دیفراسیل با دو عدد شفت کوتاه به هر چرخ متصل می شود. اکسل ها قطعه دیگری به نام پلوس نیز دارند.

پلوس در واقع جزیی از مجموعه قطعات اکسل خودرو است که نیروی گردشی گیربکس و دیفرانسیل را به چرخ ها منتقل می کند و با چرخیدن آن چرخ ها نیز به چرخش در می آیند.

هر پلوس دارای تو اتصال سیبک CV است که در هنگام رانندگی در مسیرهای ناهموار به انتقال راحت تر نیرو کمک می کنند و موجب شتاب گیری آسان تر خودروی شما می شوند.

افزون بر این، اکسل و پلوس وظیفه تحمل وزن خودرو، سرنشینان و بار آن را هم بر عهده دارند و از این رو، بسیار مقاوم و مستحکم ساخته می شوند. بنابراین می توان نتجیه گرفت که طول عمر این قطعه بسیار بالاست اما در هر حال عواملی وجود دارند که می توانند موجب خرابی یا شکستگی آنها شوند.

یک خودرو چند اکسل دارد؟

طبق نظرات شرکت فروش خودرو به نام Car From Japan، تعداد اکسل خودرو‌ها بسته به نوع وسیله نقلیه مشخص می‌شود. در اکثر موارد، خودرو‌ها دو اکسل برای چرخش چرخ‌ها دارند. وسایل نقلیه بزرگتر که حامل مسافرهای بیشتری هستند و تعداد چرخ‌هایشان بیشتر است ممکن است از تعداد اکسل‌های بیشتری برخوردار باشند.

مشخص کردن تعداد اکسل‌های موجود در خودرو شما و یا هر وسیله نقلیه دیگری کار آسانی است. کافی است از بغل به خودرو خود نگاه کنید، سپس تعداد جفت تایر‌ها را بشمارید. بیشتر خودرو‌ها در مجموع چهار تایر، یا دو جفت تایر دارند. یکی در جلو و یکی در عقب. دو سری تایر معادل دو اکسل می ­باشد.

عوامل تعیین کننده نوع اکسل ماشین

عوامل متعددی تعیین می‌کند که یک وسیله نقلیه به چه نوع اکسل نیاز دارد. به عنوان مثال، نیازهای فنی و میزان نیروی تولید شده در انتخاب نوع اکسل تاثیر بسزایی دارد.

برخی از وسایل نقلیه، اکسل‌های از پیش طراحی شده (pre-designed axles) در قالب‌های استاندارد دارند. وسایل نقلیه دیگر اکسل‌های سفارشی (customized axles) دارند که متناسب با نیازها و ویژگی‌های خودرو هستند.

اکسل‌های سفارشی کمک می‌کنند تا خودرو‌ها بهتر کار کنند، زیرا اجازه می‌دهند راننده کنترل بیشتری روی چرخ‌ها داشته باشد. این اکسل‌ها می‌توانند سرعت و گشتاور چرخ‌ها را تا حد بهتری تنظیم کنند.

انواع اکسل خودرو

• اکسل فرمان پذیر

این اکسل به چرخ های جلو متصل می شود و تیرک اصلی آن نیز برای جلوگیری از برخورد با قسمت پایین موتور به شکل منحنی ساخته می شود. چرخ ها و لوازم ترمز نیز بر روی سگ دست قرار می گیرند. این نوع اکسل بر روی اتوبوس ها نصب می شود.

• اکسل عقب محرک

این نوع اکسل برای انتقال قدرت به چرخ های عقب اتوبوس و کامیون ها مورد استفاده قرار می گیرد و دارای یک بدنه یا پوسته اصلی است که پلوس ها و کله گاوی بر روی آن نصب می شوند.

کله گاوی در اکسل ماشین های سنگین وظیفه تبدیل حرکت طولی گاردان به حرکت عرضی را بر عهده دارد. همچنین ترمزها، توپی، کمک فنر و چرخ ها هم بر روی همین پوسته اصلی قرار می گیرند.

با توجه به اینکه وزن اعمال شده به این نوع اکسل بالا می باشد، گاهی از دو اکسل به صورت تاندوم یا جفتی استفاده می کنند.

• اکسل جلو محرک

این نوع اکسل خودرو نیز نظیر مدل عقب محرک دارای یک پوسته اصلی برای قرارگیری پلوس و کله گاوی است با این تفاوت که انتقال قدرت به چرخ های جلو پایداری بیشتری برای خودرو به همراه دارد و امکان مانورهای پیچیده تری را در جاده های ناهموار به آن می دهند.از این رو، بر روی خودروهای نظامی و آفرود از اکسل جلو محرک استفاده می شود.

انواع اکسل عقب

اکسل‌های عقب همه مثل هم نیستند. نوع اکسل با توجه به نحوه تکیه‌گاه بودن و نصب مشخص می‌شود. سه نوع اکسل عقب وجود دارد:

• اکسل نیمه شناور

این اکسل عقب، چرخ را به فلنج (Flange : قطعات یا صفحات دیسکی مدوری هستند که روی آنها سوراخ هایی قرار داده شده که معمولا به صورت جفتی توسط پیچ و مهره دو قطعه را به یکدیگر وصل می کنند.) بخش خارجی شفت اکسل (پلوس) متصل می‌کند و ایمنی آن را حفظ می‌کند.

یک یاتاقان، تکیه‌گاه شفت اکسل (پلوس) است و دیگری به داخل لوله جداری اکسل می‌رود. از آنجا که این خودرو دو یاتاقان دارد، یک اکسل نیمه شناور باید برای تولید گشتاور یکسان، بزرگتر از گزینه‌های دیگر باشد.

اکسل‌های نیمه شناور برای خودرو‌ها، خودرو‌های شاسی بلند و کامیون‌های سایز متوسط از قبیل پیکاپ وانت‌های نیم تنی و سبک به کار می‌روند.

• اکسل شناور کامل

 همانطور که از اسمش پیداست، این نوع اکسل به کمک دو یاتاقان به طور موثری در جای خودش شناور بوده و موقعیت خود را حفظ می­ کند.این نوع اکسل فقط برای انتقال گشتاور محرک طراحی شده است.

اکسل‌های کامل شناور برای وسایل نقلیه بزرگتر مانند کامیون‌های سنگین، بهتر عمل می‌کنند. برخی از کامیون‌های سایز متوسط که ظرفیت بکسل بیشتری دارند یا آنهایی که چهارچرخ محرک (4WD) هستند، می‌توانند از اکسل‌های کامل شناور استفاده کنند.

• اکسل‌های سه چهارم شناور

این نوع از اکسل‌ها پیچیده‌تر از اکسل نیمه شناور بوده و البته قابل اطمینان­تر هستند. این اکسل کمک می‌کند تا تراز چرخ حفظ شود و نیروی محرکه جانبی و گشتاور محرک را متعادل می‌کند.

انواع اکسل‌های جلو

به گفته وبسایت خدمات خودرویی meineke، وسایل نقلیه دو نوع اصلی اکسل جلو دارند. از جمله:

• اکسل جلو مرده

این اکسل‌ها ثابت هستند و با چرخ‌ها نمی­چرخند. بیشتر اکسل‌های جلو مرده و دیفرانسیل‌ها غلاف دارند که از تماس آنها با آب یا خاک جلوگیری می‌کند.

• اکسل جلو زنده

اکسل‌های جلو زنده، برعکس اکسل‌های جلو مرده، نیروی محرکه را از گیربکس به چرخ‌های جلو می‌فرستند.

نشانه های خرابی اکسل خودرو

در واقع آن بخشی از اکسل خودرو که بیشتر خراب می شود پلوس ها و سیبک CV است. این دو قطعه به دلیل همکاری مداوم با یکدیگر در اغلب موارد در صورت خرابی باید همزمان تعویض شوند.

در بیشتر موارد هزینه تعویض کل مجموعه پلوس و سیبک از تعویض جداگانه آنها مقرون به صرفه تر است.

• شنیدن صدا در هنگام پیچیدن

صدایی که در هنگام پیچیدن از خودرو شنیده می شود مربوط خرابی سیبک هاست. این صدا معمولا با افزایش شتاب خودرو و بالا رفتن سرعت بیشتر می شود. افزون بر این، اتصالات داخلی پلوس و سیبک نیز می تواند صدایی شبیه به کوبش (دنگ دنگ) ایجاد کند که به خاطر بروز تکان ها و حرکات اضافه در آنهاست.

• لرزش فرمان

لرزش فرمان نیز می تواند نشان از خرابی پلوس یا سیبک CV باشد. خرابی اتصالات پلوس لرزش هایی به همراه دارد که نه تنها با دست که حتی با چشم نیز قابل مشاهده هستند.

اگر خرابی اتصالات سیبک ها نیز به آن اضافه شود، این لرزش در پیچ ها بیشتر نیز خواهد شد به طوری که کنترل خودرو سخت می شود.

• نشت گریس

معمولا خرابی پلوس یا سیبک ها با نشتی گریس بر روی لبه داخلی چرخ ها همراه است. این گریس اگر بر روی ترمز پاشیده شود می تواند خطرات زیادی ایجاد کند.

نشتی گریس معمولا ناشی از پارگی گردگیرهای پلوس است که با بررسی چشمی یا دست کشیدن و لمس کردن آن می توانید آن را بیابید. پارگی گردگیر پلوس در بیشتر موارد نزدیک بست ها ایجاد می شود.

عوامل خرابی اکسل و پلوس خودرو

عادت های غلط رانندگی بیشترین عوامل خرابی پلوس و اکسل خودرو هستند. این عوامل عبارتند از:

• پارگی گردگیر پلوس
• حرکت با دنده نامناسب
• روشن کردن مداوم خودرو با هل دادن
• رها کردن پدال کلاچ و وارد شدن ضربه ناگهانی به خودرو
• استفاده مداوم از ترمز و ترمز دستی
• بکسل کردن خودرو یا وسیله ای با وزن بیشتر از خودرو شما

نکاتی در مورد اکسل که باید به آنها توجه کرد

هنگام انتخاب نسبت اکسل مناسب برای وسیله نقلیه خود، چند نکته را در خاطر داشته باشید.

فراموش نکنید که:

• برچسب روی پنجره یک وسیله نقلیه، اطلاعات مصرف سوخت را برای نسبت اکسل استاندارد نشان می‌دهد. اگر کامیون گزینه نسبت اکسل سفارشی داشته باشد، مصرف سوخت به طور خودکار پایین تر است.
• مقایسه نسبت‌های قابل انتخاب اکسل خودرو در خودروسازی‌های مختلف غیر ممکن است. اندازه‌های مختلف تایر بر روی سیستم دنده و بر شکل نهایی تأثیر می‌گذارد.
• بسیاری از نمایندگی‌ها بخش‌های اکسل پایین را به عنوان دنده‌های بلند و بخش‌های اکسل بالاتر را به عنوان دنده‌های کوتاه در نظر می‌گیرند. معمولاً مورد اول مصرف سوخت بهتری در کیلومتر دارد، اما مورد دوم به‌‌طور کلی بارهای سنگین‌تری را حمل می‌کند.

اکسل‌ تنها یکی از ویژگی­هایی است که برای سالم نگاه داشتن خودروی شما در جاده ضروری است.

• با سرعت به هیچ جا نروید

اگر وسیله نقلیه استفاده نشود، حتی اگر خوب کار کند، دنده خوب جا برود، صدای موتور آن طبیعی باشد، به احتمال زیاد اکسل آن در محور اصلی می­ شکند. در این حالت، مهم نیست که چقدر پدال گاز را فشار دهید، تنها دور موتور بالا می‌رود و وسیله نقلیه حرکت نمی‌کند. در این شرایط متداول اصلا سرعت نداشته باشید و تا زمانی که خودرو تعمیر نشود حرکت نخواهد کرد.

رانندگی با یک اکسل شکسته

بدون دو اکسل فعال، نمی‌توانید خودرویتان را به جایی ببرید. اکسل‌ ها چیزی هستند که قدرت را از طریق انتقال (در تنظیمات محرک چرخ جلو) یا دیفرانسیل (در سیستم محرک چرخ‌های عقب) به چرخ‌ها می‌فرستند. اگر یکی از اکسل‌های شما خراب است، خودرو را نرانید. رانندگی در این شرایط ایمن نیست.

اگر هنگام رانندگی متوجه صدای ضربه شدید یا کوبیدن شُدید، اکسل شما هنوز نشکسته است، اما در شرف وقوع است. در حقیقت، مشکل به احتمال زیاد ناشی از پلوس خراب است.

اگر صندوق عقب ماشین که از قطعات محافظت می‌کند، آسیب دیده و گریس نشت می‌کند، خاک و زباله‌ها وارد خودرو خواهند شد. اگر روغن کاری به اندازه کافی با گریس انجام نشود، پلوس در نهایت از هم باز خواهد شد.

اگر اکسل‌های شما خراب هستند، به لحاظ فنی هنوز می‌توانید خودرو خود را برانید که کار بسیار خطرناکی است. چون ممکن است در هر نقطه به طور کامل خراب بشکنند و این کار اصلا توصیه نمی‌شود.

زمانی‌که اکسل شما شکست، ممکن است کنترل خودرو را از دست دهید و احتمالاً تصادف کنید. خیلی بهتر است که مشکل را تشخیص داده و آن را برطرف کنید تا اینکه زندگی خود را دست شانس بسپرید.

اگر فکر می‌کنید که اکسل‌های شما در حال شکستن هستند، زمان را غنیمت بشمرید. اگر کاملا بشکنند، خودرو شما حرکت نمی‌کند و اگر در هنگام رانندگی بشکنند، می‌تواند باعث یک تصادف وحشتناک شود.

توصیه می‌شود خودرو خود را به یک مکانیک مجاز بسپارید تا آن را چک کند که در صورت نیاز اکسل شما را تعویض کند.