فهرست مطالب
تصادفات رانندگی، به یکی از حوادث اجتناب‌ناپذیر در دنیای امروزه تبدیل شده‌اند که هر لحظه و در هر نقطه، امکان وقوع آنها وجود دارد. واضح است که بسته به شدت تصادف، میزان خسارت وارده به هر خودرو نیز متفاوت خواهد بود؛ به نحوی که گاهی اوقات، می‌توان با یک صافکاری ساده و بدون رنگ، قطعه آسیب‌دیده خودرو را به حالت اول بازگرداند؛ گویی هیچ اتفاقی برای بدنه اتومبیل رخ نداده است.
اما گاهی اوقات نیز شدت ضربات وارده به بدنه ماشین، آن‌قدر سنگین و شدید است که بازسازی کامل آن، فرایند پیچیده‌تری از جوشکاری گرفته تا تعویض بخش‌هایی از بدنه و نقاشی مجدد آنها را طلب خواهد کرد. حتی اگر تصادف بیش‌ازحد شدید باشد، احتمالا دیگر آن خودرو نتواند استانداردهای لازم جهت تردد در جاده را به دست آورد و بنا بر دستور اداره پلیس راهنمایی و رانندگی، حکم اسقاط و اوراق شدن آن صادر خواهد شد.
با این وجود، در بسیاری از مواقع نیز احتیاجی به اسقاط کامل خودرو پس از تصادفات نسبتا شدید وجود ندارد؛ بلکه می‌توان با برگرداندن شاسی به حالت اولیه و همچنین صافکاری سایر پروفیلهای بدنه، اتومبیل را به شکل اولیه خود برگرداند.
شاسی‌کشی چیست؟
شاسی درواقع، اسکلت‌بندی اصلی خودرو است که سایر اجزای بدنه و قطعات فنی روی آن سوار خواهند شد. این بخش به دلیل تحمل وزن سایر اعضا، باید از جنسی مقاوم و مستحکمی در برابر ضربه و خوردگی ساخته شود تا بتواند سالها ساختار اصلی خودرو را حفظ کند.
در تصادفاتی که منجر به آسیب‌دیدن شاسی می‌شود، نیاز است تا این بخش حیاتی وسیله نقلیه، به حالت اولیه آن بازگردانده شود تا عملکرد خودرو به‌ویژه از لحاظ هندلینگ، فرمان‌پذیری، تعادل و … در محدوده استاندارد قرار گیرد. عملیاتی که در آن شاسی خودرو پس از تصادف به فرم اولیه بازگردانده می‌شود، شاسی کشی نام دارد.
روش انجام شاسی‌کشی
در فرایند شاسی‌کشی، لازم است خودرو در یک مکان به طور کامل فیکس شود؛ سپس آن بخش از شاسی که دچار ضربه و آسیب شده است، توسط زنجیر و دستگاه‌های مخصوص در جهت معکوس کشیده می‌شود تا به فرم اولیه بازگردد. اگر صدمه شاسی چندان شدید نباشد، متخصص صافکاری می‌تواند با استفاده از فرآیند شاسی‌کشی دستی به‌واسطه دستگاه‌های غیراتوماتیک هم‌چون پولیفت زنجیری، تیفور و …. شاسی را تا حد امکان به فرم اولیه بازگرداند.
اما امروزه، دستگاه‌های پیشرفته و متعددی جهت شاسی‌کشی خودروها طراحی شده‌اند که دقت بسیار بالاتری نسبت به فرایند دستی دارند و می‌توانند پلتفرم‌ها و شاسی‌های خودروهای مدرن را به بهترین حالت تعمیر کنند. برخی از آنها، دارای دو ستون در دو گوشه خود هستند که خودرو مقابل آن ستون‌ها قرار می‌گیرد و از هر طرف روی دستگاه ثابت خواهد شد؛ سپس یک سر زنجیر به ستون و سر دیگر به شاسی آسیب‌دیده متصل می‌شود. در مرحله بعد، بسته به نوع صدمه وارده، شاسی خودرو از سمت‌های گوناگون توسط ستون و زنجیر کشیده می‌شود تا به شکل اولیه بازگردد.
برخی از دستگاه‌های جدید نیز تنها دارای یک ستون هستند که قابلیت تحرک دارد و می‌تواند هر بخش از شاسی را به طور جداگانه مورد کشش قرار دهد. نیروی کششی موردنیاز نیز عمدتا از طریق جک‌های هیدرولیک متصل به این دستگاه‌ها تامین خواهد شد.
انواع شاسی کشی
شاسی صفحه ای
شاسی صفحه ای هم گونه ای پیشرفته تر از شاسی هایی بود که تا حدودی معایب این شاسی
مستقل نظیر شاسی نردبانی بود که در گونه صفحه ای بهبود یافته بود.فرم کلی این شاسی همانند
شبکه ای از پروفیلهای کوچک فلزی در قسمتهای کف اتاق پوشیده شده می باشد.در اینگونه قابلیت
جذب ضربات انتقالی از سطح مسیر حرکت ازشاسی بهتر از گونه نردبانی بود و در کل سیستم تعلیق
دراینگونه از شاسی ها بهتر از گونه نردبانی بود.
همچنین فضای آزاد و بیشتری جهت حرکت مفید و موثر در اتاق در این نوع شاسی بسیار بیشتر بوده وباعث پایین آوردن اتاق و نتیجتا” پایین آوردن مرکزثقل خودرو شده بزرگ ترین مشکل این نوع شاسی حساسیت زیاد شاسی نسبت به تنش های پیچشی بود و مقاومت پیچشی این نوع شاسی از نردبانی هم کمتر می باشد. همچنین توانایی تحمل وزن در این شاسی مانع بزرگی در جهت به کارگیری این گونه از شاسی ها شده و موارداستفاده این گونه از شاسی در خودروهای بزرگ و سنگین بوده است.
این شاسی درخودروهایفولکس واگن مدل بیتل ( با آمار تولید بیش از 21 میلیون دستگاه) همچنین انواع قدیمی پورشهنظیر 356 و انواع SPEED STER CARERRA و B و A بوده است این گونه از شاسی از نردبانی
بهتر بود اما از نظر ایمنی سرنشینان پایین بود و همچنین در صورت تصادف سنگین و وارد آمدنخسارت به این گونه شاسی بازگرداندن شاسی به دلیل هزینه بالا دشوار است.
شاسی لوله ای
اولین گونه از شاسی های ( TUBULAR-CHASSIS) شاسی لوله ای درپاسخ به نیازفضایی یا سه بعدی بود که در دهه پنجاه و در تمام خودروهای اسپرتی آن زمان جهت یک شاسی مستحکمساخته شد. گونه های قبلی شاسی یعنی نردبانی و صفحه ای فقط در دوبعد فضیی که به صورتطولی و عرضی اجرا می شدند.
شاسی لوله ای برخلاف این دوگونه به صورت سه بعدی و در جهاتبدنه خودرو پیاده سازی می گردید که اصطلاحا” ه این گونه شاسی شاسی فضای طرح پیاده سازی اطلاق می شود SPACE FRAME. طریقه پیاده سازی این نوع از شاسی به این صورت بود کهفرم کلی شاسی که شبیه به فرم تعدادی لوله با قطرهای متفاوت و کلی اتاق بود و از طریقاتصال این لوله ها پیاده سازی می شد و بعدا قطعات فنی خودرو و همچنین پانلهای بدنه و سایرقطعات به این شاسی متصل می شود.
در برخی از گونه ها جهت اتصال ساده تر و راحت ترقطعات بدنه به جای استفاده از لوله از قوطی های مربع شکل استفاده می شد ولی بیشترین مقاومت به وسیله لوله های گرد به وجود می آمد. از نظر ایمنی این نوع شاسی به سبب ایجاد فرم مناسبدر تمامی جهات از قفسه توانایی محافظت مناسبی از سرنشینان ایجاد می‌کرد.
شاسی ستون فقرانی
این نوع شاسی یکی دیگر از شاسی های مستقل بوده مخترع این نوع شاسی لوتس و کولبن چاپمن می باشد که اولین بار لوتس الان آن را بروی گونه خودرویی که به تولید انبوه نرسید و بهشرکت کیا کره فروخته شد و خط تولید آن سالها بعد به مدت کوتاهی در خط تولید قرار داشت.
از معایب این نوع از شاسی حجم زیاد و بسته شاسی و همچنین سبب محدودیت فضای قابل استفاده در اتاق و سایر درها می شد که کلیه این مشکلات هنگام ورود و خروج سرنشینان را با مشکل مواجه می کند. جهت ساختن شاسی ها زمان زیادی صرف می شود که ساخت آن تنهابه صورت دست ساز مقدور می باشد و ساخت این نوع شاسی به صورت سری سازی و مکانیزه مقدور نبود و این امر موجب قیمت تمام شده بالای این نوع شاسی میشد.این نوع شاسی فقطدر خودروهای اسپرتی با حجم کابین و قیمت بالا استفاده گردیده بسیاری از خودروهایی که از ایننوع شاسی استفاده کردند خودروهای اسپرتی ایتالیایی دهه 60 و مرسدس گلولینگ 300 بودند.
شاسی بدین صورت است که ابتدا یک لوله (معمولا لوله را از قوطی های مربع به صورتی طول خودرو در خط میانی شکل درست می کند) در راستای عقب خودرو قرار می دهند که سروتهاین لوله به اکسلهای جلو و یا (زیر شاسی های جلو وعقب که مجموعه قطعات فنی نظیر تعلیقو… بروی آنها سوار می شود) چرخها ترمز، موتور، سیستم متصل می شود.
نتیجه گیری:
شاسی های مستقل:
این نوع از شاسی که اولین گونه شاسی است و به طوریکه در سال های اول برای ساخت آن ( نردبانی)
از چوب استفاده شده است و از دهه پنجاه برای ساخت این گونه از شاسی ها از آهن و فولاداستفاده می‌کردند و تا دهه 70 از آنها استفاده می شد.
معایب:
- این نوع شاسی ها تحمل نیروی پیچش بسیاربالا ندارند.
- حجم اشغال شده زیاد.
- سنگین بودن شاسی که باعث کم شدن شتاب می شود.
- سروصدای زیاد به علت اتصال قطعات به وسیله پیچ و مهره.
- ساخت قطعات مشکل است.
- ایمنی کم برای سرنشینان.
مزایا:
- تحمل وزن
- هزینه پایین جهت ساخت آن
- شکل ساده و غیر پیچیده
- قابلیت جذب ضربه
- تعویض قطعات به علت خراب شدن به وسیله پیچ و مهره است و زمان و مخارج کمتری دارد
شاسی های یکپارچه:
امروز در بیشتر خودروها از این گونه شاسی استفاده می کنند به طوری که استفاده از این نوعشاسی ها به 99 درصد رسیده است. لوازم یدکی کامیون بنز شامل قطعات زیر شاسی نیز می شود.
مزایا
- قدرت تحمل نیروها خصوصا نیروی پیچشی
- فضای بازوگسترده در شاسی
- تعمیر این شاسی ها پس از تصادف ارزان قیمت است.
- فرم اتاق شکل پذیر است.
- سک بودن شاسی
- محکم تر بودن شاسی
معایب
- در بعضی شاسی این نوع شاسی یکپارچه وزن خودرو بالا است. کمترین توان در مقابل وزن‌وارد شده
- جنس شاسی های یکپارچه معمولا از فلزهای سبک می باشد. با اینکه از فلزهای سبک می‌باشد درمقابل ضربات شدید مقاوم بوده است.
- بهترین نوع این نوع شاسی ها شاسی های فوق سبک که از سال 90 در بازار عرضه می شد.
برای دفع نیاز سرعت محکمتر بودن از این نوع شاسی ها که مزایایی نظیر سبک بودن و محکم تربودن این شاسی ها است شاسی فوق سبک که در سال 98 به طور کامل در خودروها استفاده شده است.
آیا با شاسی‌کشی پلتفرم خودرو به کیفیت اولیه بازمی‌گردد؟
پیش از پاسخ به این سوال، باید نکته‌ای را به اطلاع شما برسانیم و آن این است که آلیاژهای فلزی بعد از آن‌که ضربه‌های شدیدی دریافت می‌کنند، معمولا از لحاظ ساختاری دچار تحولاتی می‌شوند و آستانه تنش و کرنش آنها دچار تغییراتی می‌شود. معنی این حرف، آن است که شاسی ضربه‌خورده از لحاظ مهندسی، دیگر مقاومت و استحکام حالت اولیه را ندارد.
اما نباید این‌طور برداشت کرد که شاسی کشیده‌شده از کارایی لازم برخوردار نیست؛ بلکه هنوز هم می‌توان نسبت به مقاومت و استحکام کافی این بخش مهم خودرو مطمئن بود؛ تنها نکته، این‌جا است که شاسی ضربه‌خورده از آن حد اعلای کیفیت ابتدایی خود برخوردار نیست؛ اما هم‌چنان می‌تواند پاسخگوی نیازهای کاربران باشد.
از طرف دیگر، اگر متخصص صافکاری بتواند فرایند شاسی‌کشی را به طور دقیق و کامل انجام دهد، خواص عملکردی شاسی و خودرو در محدوده استاندارد خود قرار خواهند گرفت و از این حیث نیز، نگرانی چندانی برای کاربر وجود نخواهد داشت.
البته نکته این‌جا است که متخصص باید کار خود را به طور دقیق انجام دهد؛ در غیر این صورت، احتمال بروز مشکلاتی از ناحیه فرمان‌پذیری و هندلینگ وجود خواهد داشت.
یکی دیگر از مشکلات ناشی از شاسی معیوب، لاستیک‌سابی (لاستیک‌سایی) است که می‌تواند علاوه بر بروز خطرات جانی ناشی از ترکیدگی لاستیک برای کاربران، هزینه‌های مالی زیادی نیز جهت تعویض تایرهای خودرو به مالک تحمیل کند. بنابراین، تعمیر صحیح پلتفرم و شاسی‌کشی دقیق، یکی از تخصصی‌ترین و دقیق‌ترین زیرشاخه‌های صافکاری است که باید توسط افراد متبحر صورت پذیرد تا احتمال بروز چنین ایراداتی در خودرو به حداقل برسد.
جمع‌بندی
اصابت ضربه به شاسی، علاوه بر بروز ایرادات در بحث هندلینگ و فرمان پذیری، تاثیر زیادی نیز در قیمت نهایی خودرو خواهد داشت؛ بنابراین، تعمیر صحیح و دقیق این بخش، می‌تواند از بروز خسارت مالی هنگام فروش خودرو نیز تاحدودی پیشگیری کند و عملکرد اتومبیل را به حالت استاندارد بازگرداند؛ بنابراین، انجام حساب‌شده این فرایند، بسیار حائز اهمیت بوده و بهتر است در صورت بروز مشکلات در شاسی خودرو، به مراکز تخصصی و متبحر در این امر مراجعه کنید تا ساختار اتومبیل به فرم استاندارد بازگردانده شود و مشکلات عدیده ناشی از این مسئله در اتومبیل از بین برود.
