آشنایی با کمربند ایمنی خودرو

کمربند ایمنی ، جزو اولین اختراعات بشر برای ایمن سازی خودرو بوده و امروزه نیز مهمترین بخش خودرو جهت افزایش ایمنی سرنشینان خودرو به حساب می آید به طوری که اگر راننده ای در ایمن ترین خودرو ، با انبوهی از سایر تجهیزات مانند کیسه هوا و ... بنشیند ولی کمربند خودرو را نبندد ، در هنگام تصادف به شدت آسیب خواهد دید و پیشرفته ترین تجهیزات ، هیچ کمکی به حفظ جان سرنشینان یا کاهش خسارات و تلفات جانی نخواهند کرد ، بنابراین کمربند ایمنی ، پیش نیاز تمامی تجهیزات و سیستم های ایمنی خودرو می باشد.

با گذر زمان ، کمربندهای ایمنی نیز همراه با سایر قسمت های خودرو پیشرفت داشته اند و انواع کمربند پیش کشنده و کمربند محدود کننده نیرو در خودروها استفاده می شود که در ادامه به چرایی استفاده  از آنها و عملکر آنها خواهیم پرداخت.

آشنایی با اجزای کمربند ایمنی

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید ، کمربندهای ایمنی مرسوم که در خودروها به کار می رود ، از دو تسمه بالایی و پایینی تشکیل شده و این دو تسمه در سه نقطه به اتاق خودرو متصل می شوند که با شماره های یک تا سه نشان داده شده است. در نقطه سه ، کمربند ثابت ، در نقطه دو کمربند قابلیت قفل شدن دارد و در نقطه یک کمربند کش آمده و قابلیت افزایش طول خواهد داشت ، این سه نقطه را در نظر داشته باشید چون در ادامه مطلب از مفهوم این سه نقطه استفاده خواهد شد.

اجزای کمربند ایمنی خودرو

اما وظیفه کمربند ایمنی چیست؟

وظیفه کمربند ایمنی

به شکل زیر نگاه کنید ، همانطور که مشخص است هنگامی که خودرو ناگهان متوقف شود (در ترمزهای ناگهانی و تصادفات جلو ) سرنشینان به سرعت به جلو پرتاب می شوند. کمربند وظیفه دارد ، مانع از پرتاب سرنشینان به جلو شود.

وظیفه کمربند ایمنی خودرو

اگر راننده ای کمربند ایمنی را نبسته باشد و از جلو تصادف کند ، حتی در سرعت های خیلی کم ، به جلو پرتاب خواهد شد و پس از برخورد شدید سر او با شیشه جلو ، شیشه جلو را شکسته و به بیرون خودرو پرتاب خواهد شد ، با توجه به اینکه حساس ترین قسمت بدن انسان سر او می باشد ، احتمال زنده ماندن در اثر چنین برخوردی تقریبا غیرممکن می باشد.

ضرورت استفاده از کمربند ایمنی

حتی اگر سرعت خودرو بسیار کم باشد ( مثلا 30 کیلومتر بر ساعت) و راننده به بیرون پرتاب نشود ، در اثر برخورد سر راننده با شیشه جلو ، احتمال آسیب شدید به جمجمه و مغز انسان وجود دارد.

نقش کمربند ایمنی در تصادف

تا اینجا با وظیفه و اهمیت کمربند ایمنی برای سرنشینان جلو حتی در سرعت های کم آشنا شدید ، اما آیا برای سرنشینان عقب خودرو کمربند ضرورت دارد؟ در ادامه مطلب پاسخ این سوال را خواهید دانست.

اهمیت کمربند برای سرنشینان عقب

عده ای تصور می کنند از آنجایی که سرنشینان عقب در جلوی خود شیشه ای ندارند ، نیازی به بستن کمربند ندارند و در صورت تصادف ، نهایتا به صندلی های نرم و منعطف جلو برخورد می کنند و برخورد با صندلی جلو ، آسیبی در پی نخواهد داشت.

اما تصاویر و فیلم های تست های تصادف خلاف این تصور را نشان می دهند ، بر طبق مستندات این تست ها و آزمایشات ، چنانی که در شکل زیر می بینید ، سرنشینان عقب خودرو در صورت نبستن کمربند ایمنی ، از جای خود بلند شده و از بالای سر سرنشینان جلو گذشته ، به شیشه جلو برخورد می کنند و پس از شکستن آن از جلوی خودرو به بیرون پرتاب می شوند.

نقش کمربند ایمنی عقب

در آزمایش های دیگری ( چنانی که در شکل زیر می بینید ) سرنشینان عقب ( خصوصا وقتی سنگین وزن باشند یا برخورد خودرو به جلو با زاویه خاصی همراه باشد ) با برخورد شدید به صندلی های جلو ، سرنشینان جلوی خودرو را بین صندلی و داشبورد خودرو پرس کرده و باعث واردشدن آسیب شدید به آنها می شوند.

نتیجه نبستن کمربند ایمنی عقب

آسیب کمربند ایمنی

اکنون که با ضرورت استفاده از کمربند ایمنی برای سرنشینان جلو و عقب خودرو آشنا شدید ، لازم است به آسیب شناسی کمربند ایمنی بپردازیم ، سوال اینجاست ، آیا کمربند ایمنی تماما خیر است و هیچ آسیبی نمی رساند ؟ در شکل زیر فردی را مشاهده می کنید که کمربند ایمنی بسته بوده و تصادف کرده ، کبودی ناشی از فشار تسمه بالایی کمربند ایمنی در بدن او کاملا مشهود است ، اگر چه این فرد ، در صورتی که کمربند نبسته بود ، احتمالا دچار ضربه مغزی شده بود و اکنون زنده نبود ولی به هر حال ، کمربند ایمنی به بدن او آسیب جزئی وارد کرده است.

 آسیب کمربند ایمنی به کتف

در سمت راست تصویر زیر آسیب تسمه پایینی کمربند ایمنی در بدن یک فرد را مشاهده می کنید ، اما همانگونه که در سمت چپ تصویر نیز مشاهده می کنید ، کمربند ایمنی بیشترین آسیب را به محدوده شانه و کتف انسان وارد می کند چون کمربند ، بیشترین فشار را به این ناحیه وارد می کند.

آسیب کمربند ایمنی به بدن

کاهش آسیب کمربند ایمنی

برای کاهش آسیب های استفاده از کمربند ایمنی می بایست این دو کار انجام داد.

1- کمربند ایمنی را به درستی استفاده کرد و تنظیمات آن را در ایمن ترین حالت قرار داد.

2- با طراحی و نصب سیستم هایی چون کمربند پیش کشنده و کمربند محدودکننده نیرو ، توسط مهندسان و طراحان صنعت خودرو ، آسیب های کمربند ایمنی را کاهش داد.

ابتدا به بررسی شیوه درست و صحیح بستن کمربند ایمنی بپردازیم.

استفاده صحیح از کمربند ایمنی

در شکل زیر روش صحیح بستن کمربند ایمنی به طور کامل با شماره های 1 تا 3 نشان داده شده ، رعایت نکات شماره 2 و 3 خصوصا برای خانم های باردار بسیار ضروریست چون در اثر رعایت نکردن این دو نکته ، احتمال آسیب به جنین  در تصادفات افزایش می یابد. همچنین رعایت نکته 1 باعث می شود آسیب به گردن وارد نشود چون گردن ، عضوی آسیب پذیرتر و حساس تر از کتف می باشد ، به غلاوه در ادامه متوجه ضرورت نکته اول این تصویر خواهید شد.

روش بستن صحیح کمربند

در شکل زیر روش اشتباه بستن کمربند ایمنی را می بینید ، شماره یک ، عبور تسمه بالایی کمربند از روی گردن را نشان می دهد ، در صورت تصادف ، گردن کودک به شدت آسیب خواهد دید و شماره دو ، عبور تسمه پایینی کمربند از روی شکم را نشان می دهد ، در صورت تصادف ، وسط شکم که بسیار آسیب پذیر می باشد آسیب جدی خواهد دید ، باید تسمه پایینی طبق شکل بالا در پایین ترین قسمت ممکن قرار بگیرد تا از معده و روده ها فاصله بگیرد.

استفاده نادرست از کمربند ایمنی

یکی از علل استفاده از صندلی مخصوص کودک اینست که به علت جسه کوچک کودکان ، معمولا امکان بستن کمربند ایمنی به شیوه صحیح برای آنها ممکن نیست و حتما باید از صندلی مخصوص استفاده شود ، در شکل زیر این مطلب به خوبی نمایان است. سمت راست تصویر شیوه صحیح کمربند ایمنی با صندلی مخصوص و سمت چپ تصویر ، شیوه اشتباه کمربند ایمنی را مشاهده می کنید.

استفاده درست از کمربند ایمنی

یکی دیگر از اشتباهات رایج در بستن کمربند ایمنی ، عبور تسمه بالایی کمربند ، از زیر بغل می باشد ( چنانی که در شکل زیر سمت چپ مشاهده می کنید ) در این حالت در صورت تصادف اولا تسمه بالایی به علت سطح اتکای کمتر ، فشار بیشتری را به بدن وارد می کند ، دوما این فشار یه نواحی حساس و بدون حفاظی چون روده و معده وارد می شود ، سوما به علت فاصله داشتن تسمه بالایی از سر فرد ،کمربند نمی تواند به خوبی فرد را مهار کند و در هنگام تصادف ، سر او مقدار بیشتری به سمت جلو می رود که در این صورت آسیب بیشتری به گردن فرد وارد می شود و احتمال برخورد سر او به صندلی ، در و قسمت های دیگر خودرو و حتی سرنشینان خودرو وجود دارد.

بستن صحیح کمربند ایمنی

یکی دیگر از اشتباهات رایج پیچ خوردن کمربند می باشد که در سمت چپ تصویر زیر نشان داده شده و باعث آسیب بیشتر به بدن فرد می شود ، باید با تنظیم درست کمربند مانع از پیچیدن آن شد.

تنظیم صحیح کمربند ایمنی

تجهیزات کاهش آسیب کمربند ایمنی

علاوه بر استفاده درست از کمربند ، می توان با نصب تجهیزاتی ، آسیب کمربند را کاهش داد ، بعضی از این تجهیزات بسیار ساده و ارزان قیمت می باشند به طوری که در هر خودرویی قابلیت استفاده دارند ولی بعضی دیگر از تجهیزات کمکی کمربند ایمنی می بایست فقط توسط تولیدکنندگان خودرو قرار داده شود ، در ادامه از ارزان ترین روش تا پیشرفته ترین تجهیزات کمکی کمربند ایمنی که جهت کاهش آسیب کمربند استفاده می شوند را معرفی می کنیم.

کاور کمربند ایمنی

یکی از ارزان ترین تجهیزات کاهش آسیب کمربند ، کاور کمربند می باشد که از جنس نرم تر و با عرض بیشتر از کمربند در روی کتف و سینه قرار می گیرد و فشار کمربند را بهتر توزیع می کند و در تصادفات ، آسیب به ناحیه کتف ، شانه و سینه را کاهش می دهد. در شکل زیر یک مدل کاور کمربند نشان داده شده است ، کاور کمربند خوب ، می بایست ضخیم ، عریض باشد و از جنس نرم و قابل انعطافی ساخته شده باشد.

کاور کمربند ایمنی

کمربند مسابقه ای

روش دیگر کاهش فشار کمربند ، استفاده از تسمه های بیشتر برای توزیع بهتر نیرو در بدن می باشد ، همانطور که می دانید کمربند خودروهای سواری دارای دو تسمه بالایی وپایینی می باشند ، استفاده از تعداد بیشتر تسمه ها ، فشار کمربند را کاهش می دهد ، در شکل زیر کمربندی را مشاهده می کنید که به جای دو تسمه از 5 تسمه استفاده می کند ، این مدل کمربندها در خودروهای مسابقه ای استفاده می شود که احتمال و شدت تصادف بیشتر است و در خودروهای سواری ، به علت به هم زدن زیبایی اتاق خودرو استفاده نمی شود.

کمربند ماشین مسابقه 

اکنون به شرح مدل های توسعه یافته ای از کمربند می پردازیم ، که می بایست توسط خودروسازان در خودرو قرار داده شوند ، این تجهیزات کارآمدتر و گران تر از کاور کمربند و کمربند مسابقه ای می باشند منتها قبل از آن باید در رابطه با آسیب های کمربند بیشتر صحبت کنیم.

کمربندهای معمولی طوری ساخته می شوند که در صورت وارد آمدن ضربه ، به راننده اجازه می دهند مقداری جلو برود (نقطه شماره 1 تسمه بالا مقداری کش آمده ) و سپس ناگهان قفل می شود ، این قفل شدن ناگهانی و خود جلو آمدن راننده باعث ایجاد مشکلاتی می شود.

قفل شدن ناگهانی کمربند ، همانطور که قبلا اشاره شد باعث ایجاد فشار زیاد در کتف ، سینه ، شکم ، پایین شکم و... می شود و آن نقاط دچار کبودی و بعضا دچار زخم و خونریزی می شوند.

جلو آمدن راننده در بدو تصادف نیز باعث ایجاد چند مشکل می شود.

اول اینکه باعث خارج شدن راننده از حالت صحیح بسته بودن کمربند می شود به طوری که حتی اگر راننده ، کمربند ایمنی را به شیوه صحیح بسته باشد ، باز هم در بدو تصادف ، راننده یا سایر سرنشینان از جای خود تکان خورده و از تنظیم خارج می شوند ، در نتیجه آسیب می بینند.

دوم اینکه جلو آمدن راننده باعث می شود کیسه های هوا نتوانند وظیفه خود را به خوبی انجام دهند چون بهترین عملکرد کیسه های هوا وقتی ممکن می شود که سرنشین کاملا به صندلی چسبیده باشد.

کمربند پیش کشنده

این مدل کمربند به گونه ای طراحی شده که قبل از عمل کردن کیسه های هوا یعنی چند هزارم ثانیه بعد از تصادف و یا در برخی خودروها قبل از ایجاد تصادف ( یعنی هنگامی که سنسورهای خودرو احتمال ایجاد تصادف را بدهند ) سرنشین را به صندلی می چسباند ، یعنی با جمع کردن تسمه کمربند باعث محکم شدن راننده به صندلی می شوند ، در این حالت ، سرنشین در موقعیت درست خود قرار گرفته و کیسه های هوا به درستی وظیفه خود را انجام می دهند.

برای درک بهتر به شکل زیر نگاه کنید. هنگامی که خودرو تصادف کند ، بر طبق تصویر شماره یک (سمت چپ تصویر پایین ) ابتدا کمربند پیش کشنده با نیروی شماره یک جمع می شود و راننده را به صندلی محکم می کند ( فلش آبی رنگ) ، پس از آنکه راننده به صندلی محکم شد ، کیسه های هوا عمل می کند ( تصویر شماره 2 ) سپس کمربند آزاد شده و راننده به سمت جلو حرکت می کند و به کیسه هوا برخورد می کند ( تصویر شماره 3 ) ، تمامی این اعمال در کسری از ثانیه اتفاق می افتد.

کمربند پیش کشنده

در خودروهای دارای کیسه هوا استفاده از کمربندهای پیش کشنده الزامیست چون کیسه های هوا بدون استفاده از کمربندهای پیش کشنده تقریبا خطرناکند و با نیروی زیادی که در بازشدن آزاد می کنند ، می توانند به راننده ای که از صندلی فاصله گرفته آسیب وارد کنند ، این نکته را در نظر داشته باشید که رانندگان نیز خودشان از صندلی مقداری فاصله دارند و نمی توان از راننده ای انتظار داشت در تمام مدت رانندگی کاملا به صندلی بچسبد!!!

تا اینجا با عملکرد کمربندهای پیش کشنده آشنا شدید و همانطور که شرح داده شد ، دیدید که این مدل کمربندها ، مانع از آسیب هایی می شوند که فاصله داشتن راننده از صندلی ایجاد می کرد ، ولی این مدل کمربند ، پس از بازشدن کیسه هوا کاملا آزاد شده و مانند کمربندهای معمولی ناگهان قفل می شوند و آسیب های ناشی از قفل شدن ناگهانی کمربند را نیز شناختید. برای حل مشکل قفل شدن ناگهانی کمربند تا به امروز دو راه حل ارائه شده و خودروسازان از آن استفاده می کنند.

1- استفاده از کمربندهای دارای کیسه هوا : این مدل از کیسه هوا در بخش کیسه های هوا بررسی و شرح داده شده اند.

2- استفاده از کمربند محدود کننده نیرو : شرح مختصری در رابطه با روش عملکرد کمربند محدود کننده نیرو می دهیم.

کمربند محدود کننده نیرو

در این مدل کمربندها پس از تصادف ، کمربند ناگهان قفل نمی شود ، بلکه با ایجاد محدودیت حرکت و کشش در تسمه کمربند ، باعث می شود کمربند به تدریج قفل شود و فشار کمربند تدریجا به بدن راننده وارد شود تا آسیبی به بدن فرد وارد نشود ، برای درک بهتر به شکل زیر نگاه کنید در تصویر سمت راست ، توقف ناگهانی راننده در اثر قفل شدن ناگهانی کمربند را مشاهده می کنید که باعث کبودی قسمت هایی از بدن فرد می شود که در زیر کمربند قرار دارند ، در تصویر سمت چپ ، توقف تدریجی راننده را مشاهده می کنید که به لطف قفل شدن تدریجی کمربند اتفاق می افتد و به علت قفل شدن تدریجی کمربند و فشار مرحله به مرحله بر بدن راننده ، آسیب به بدن فرد به حداقل ممکن می رسد.

کمربند محدود کننده نیرو