در موتورهای بنزینی برای ایجاد احتراق در محفظه احتراق سیلندر ، نیاز به ایجاد جرقه در زمان مناسب می باشد ، قطعات مختلفی در به وجود آمدن جرقه داخل سیلندر نقش ایفا می کنند ، اجزای سیستم جرقه خودرو شامل موارد زیر می شوند.

1- شمع خودرو.

2- کوئل خودرو.

3- وایر خودرو.

4- دلکو خودرو (در خودروهای کاربراتوری).

5-کامپیوتر خودرو (در خودروهای انژکتوری).

در ادامه ، تک تک این قطعات و اجزا را بررسی می کنیم.

شمع خودرو

شمع خودرو در بالای سیلندر نصب می شود و الکترود آن در داخل محفظه احتراق قرار می گیرد ، در مرحله تراکم ، شمع خودرو با ایجاد جرقه داخل سیلندر ، مخلوط سوخت و هوا را محترق می کند ، زمان ایجاد جرقه ، تقریبا در انتهای مرحله تراکم می باشد ؛ در شکل زیر احتراق مخلوط سوخت و هوا در اثر جرقه ایجاد شده توسط شمع ، در انتهای مرحله تراکم را مشاهده می کنید.

در شکل زیر یک مدل شمع خودرو را مشاهده می کنید.

ایجاد جرقه در شمع ها چگونه است؟ این کار با استفاده از ولتاژ زیاد در سر شمع ، امکان پذیر می شود ، همانطور که در شکل بالا مشاهده کردید در سر شمع ، دو الکترود وجود دارد ، یکی از آنها در وسط شمع می باشد که به آن الکترود داخلی می گوییم و دیگری به بدنه رزوه شده شمع متصل می باشد که به آن الکترود میانی می گوییم. برای درک بهتر ساختار شمع ، به شکل زیر نگاه کنید ، الکترود میانی با شماره 1 و الکترود داخلی با شماره 2 مشخص شده اند ، اگر به الکترود داخلی (شماره2) برق مثبت با ولتاژ زیاد بدهیم و به الکترود میانی (شماره1) برق منفی بدهیم ، به علت فاصله کم دو الکترود ، تخلیه الکتریکی شدیدی بین دو الکترود اتفاق می افتد و این تخلیه الکتریکی با جرقه همراه خواهد بود و همین جرقه ، باعث احتراق مخلوط سوخت و هوای داخل سیلندر می شود.

بنابراین برای ایجاد جرقه در شمع می بایست به بدنه شمع (قسمت رزوه شده شماره 4 که متصل به الکترود میانی شماره 1 می باشد) برق منفی بدهیم و به الکترود داخلی شماره 2 که متصل به قسمت انتهایی شمع (قسمت شماره 8) می باشد برق مثبت با ولتاژ زیاد بدهیم ، ایجاد جرقه می شود.

در شکل بالا ، قسمت شماره 3 عایق بین الکترود میانی و داخلی می باشد و قسمت شماره 7 ، عایق بین قسمت 6 و انتهای شمع (قسمت شماره 8 ) می باشد ( قسمت شماره 6 به بدنه رزوه شده شمع متصل است و برای باز و بسته نمودن شمع توسط آچار استفاده می شود) قطعه شماره 5 نیز واشر فلزی می باشد.

تا اینجا به این نتیجه رسیدیم که باید به بدنه شمع برق منفی بدهیم و به انتهای شمع (قسمت8) برق مثبت ، همانطور که می دانید بدنه شمع به بدنه سیلندر متصل است و چون در همه خودروها ، بدنه سیلندر و اتاق خودرو برق منفی دارد ( به قطب منفی باتری وصل می باشد) کافیست به انتهای شمع برق مثبت بدهیم تا جرقه در سر شمع ایجاد شود. در شکل زیر جرقه واقعی ایجاد شده در سر شمع را مشاهده می کنید.

کوئل خودرو

ایجاد ولتاژ مثبت در انتهای شمع ،توسط قطعه ای به اسم کوئل انجام می شود؛ کوئل خودرو نقش اصلی را در ایجاد جرقه برعهده دارد ، کوئل ، برق 12 ولت خودرو را دریافت کرده و ولتاژ مثبتی در حد 30 هزار ولت ایجاد می کند. در شکل زیر یک مدل کوئل (مدل خودروهای کاربراتوری ) را مشاهده می کنید که دارای سه ترمینال می باشد ( دارای 3 محل اتصال به سیم می باشد) ترمینال B به مثبت باطری خودرو وصل می شود و ترمینال C با چند واسطه ، به منفی باطری وصل می شود ، با این کار ، در ترمینال A ، ولتاژ مثبت 30000 ولت ایجاد می شود.

وایر خودرو

پس از تولید ولتاژ مثبت توسط کوئل ، این ولتاژ مثبت ، با چند واسطه از طریق وایر به شمع خودرو می رسد ، وایر در واقع سیم روکش دار با مقاومت و ضخامت زیاد می باشد که وظیفه انتقال ولتاژ بالا بین کوئل ، شمع ها و واسطه های بین آنها را بر عهده دارد. در شکل زیر چند وایر را مشاهده می کنید.

دلکو خودرو

کنترل زمان جرقه زنی در خودروهای کاربراتوری و انژکتوری متفاوت است؛ در خودروهای کاربراتوری کنترل زمان جرقه زنی ، توسط مکانیزم دلکو انجام می شود ، در شکل زیر یک مدل دلکو را مشاهده می کنید.

برق خروجی کوئل به ورودی دلکو می رود ، دلکو چندین خروجی دارد که تعداد خروجی آن برابر تعداد سیلندر خودرو می باشد یعنی مثلا در خودروی 4 سیلندر ، دلکو دارای 4 خروجی می باشد که هر کدام از خروجی ها به یک سیلندر می رود و در زمان معین ، جرقه را به وایر آن سیلندر انتقال می دهد یعنی در واقع ، دلکو جرقه را از کوئل دریافت کرده و بین سیلندرهای خودرو تقسیم می کند.

به شکل زیر نگاه کنید برق مثبت با ولتاژ زیاد از کوئل A وارد وایر B می شود ، وایر B برق را به دلکو K می دهد (در این شکل فقط درب دلکو وجود دارد) دلکوی K برق ورودی از وایر B را بین وایرهای F , E , D و C تقسیم می کند که هر کدام از این وایرها به انتهای شمع یک سیلندر متصل می شوند ؛ برای مثال وایر F به انتهای شمع R متصل می شود و شمع R داخل بلوک سیلندر بالای محفظه احتراق یک سیلندر پیچ می شود.

برای درک بهتر پخش برق مثبت از وایر مرکزی B به وایرهای سیلندرها ، در شکل زیر درب دلکو را برداشته ایم ، قسمت انتهای دلکو که با P نشان داده شده با میل لنگ موتور در ارتباط است و همزمان با چرخش میل لنگ موتور می چرخد ، این چرخش نقطه P به قطعه W که چکش برق نام دارد منتقل می شود یعنی با چرخش میل لنگ چکش برق W نیز می چرخد ، وایر مرکزی با اتصال به مرکز درب دلکو ، با مرکز چکش برق متصل می شود که چکش برق با چرخش خود ، برق مثبت ورودی از وایر مرکزی را بین وایر سیلندرها تقسیم می کند.

نکته: روی چکش برق W دو نقطه ای که با دایره سبزرنگ مشخص شده اند به هم متصل می باشند یعنی برق از مرکز چکش برق به نوک آن انتقال پیدا می کند و نوک چکش برق با گردش خود ، برق مرکز چکش برق را به وایر سیلندرها منتقل می کند.

نکته : دلکو علاوه بر چکش برق ، تجهیزات دیگری نیز دارا می باشد مانند پلاتین ، خازن و ... که این تجهیزات به منفی کوئل متصل می شوند و به کوئل کمک می کنند تا ولتاژ 30 هزارولت را ایجاد کند که جهت اختصار مطلب و پیچیدگی کمتر و همچنین عدم تولید خودروهای جدید با این تجهیزات ، از ذکر آن خودداری می کنیم. شکل زیر مجموعه دلکو و کاربراتور نصب شده بر روی یک موتور کاربراتوری را مشاهده می کنید.

کامپیوتر خودرو

در خودروهای امروزی (انژکتوری) کنترل سیستم جرقه زنی به شیوه کامپیوتری انجام می شود؛ کامپیوتر خودرو با کمک چند سنسور ، موقعیت میل لنگ را شناسایی می کنند و با توجه به اطلاعاتی که از این دو سنسور به دست می آورد ، در زمان مناسب ، دستور جرقه زدن به کوئل هر سیلندر را می دهد در واقع در سیستم های کامپیوتری ، دلکو حذف شده و به جای آن سنسورهایی جهت شناسایی موقعیت میل لنگ به کار می روند ، این سنسورها اطلاعات را به کامپیوتر ماشین داده و کامپیوتر ماشین دستور جرقه زنی را در زمان مناسب به کوئل می دهد ، در نظر داشته باشید کوئل خودروهای انژکتوری (دارای کامپیوتر) متفاوت از کوئل های خودروهای کاربراتوری می باشد.

به شکل زیر نگاه کنید. کامپیوتر خودرو (قطعه C) اطلاعاتی را از سنسورهای F و G به دست می آورد (این سنسورها موقعیت دقیق میل لنگ و میل سوپاپ را به کامپیوتر اعلام می کنند) و کامپیوتر خودرو دستور جرقه زنی رابه هر کدام از کوئل ها (در زمان مناسب) می دهد.