بوستر ترمز چیست و چه کاربردی در خودرو دارد؟

«بوستر» (Booster) یا تقویت کننده ترمز از سری اجزای مهمی است که در خودرو استفاده می شود و نقش کلیدی در تأمین امنیت سرنشینان دارد. این قطعه مانند سیستم هیدرولیک فرمان یک قطعه کمکی است اما بسیار مهم تر، به اندازه ای که بدون شک از این قطعه در تمام خودروها استفاده می شود.

این قطعه نیروی وارده از طرف پدال ترمز به روغن ترمز را چند برابر می کند و موجب می شود نیازی به نیروی زیاد برای ترمز کردن نداشته باشیم. برای پی بردن به اهمیت بوستر ترمز باید بدانیم که اگر این قطعه حذف شود، برای ترمزگیری نیاز داریم نیرویی حدود ۲ تا ۴ برابر نیرویی که قبل از حذف بوستر وارد می کردیم، به پدال وارد کنیم. در حین رانندگی در سطح شهر و با توجه به ترافیک شهری، نیاز به ترمزگیری های پی در پی بیش تر می شود. حال با تصور این که بوستر ترمز حذف شده است و برای ترمزگیری نیاز به اعمال نیرویی بیش تر از نیروی قبل داریم، متوجه می شویم که این عمل بسیار خسته کننده و عذاب آور است و پس از مدتی کاملاً متوجه لزوم کاربرد این قطعه در همه خودروها می شویم.

این قطعه براساس اختلاف فشار بین دیافراگم موجود در پوسته بوستر کار می کند. در بوستر با استفاده از ایجاد اختلاف فشار در دو طرف دیافراگم، دیافراگم به سمتی از بوستر، که فشار کم تری دارد، حرکت می کند و همین قانون ساده موجب شده است این قطعه بسیار ارزشمند ساخته شود.

برای به وجود آوردن اختلاف فشار در دو طرف دیافراگم از دو شیر استفاده می شود. یکی از این شیرها در طرف پدال ترمز قرار دارد که هوا را وارد محفظه پشت دیافراگم می کند (Atmospheric Valve). شیر دیگر که یک‌طرفه است  در محفظه جلوی دیافراگم قرار دارد و در آن محفظه خلأ ایجاد می کند (Vacuum Valve). شیر وکیوم به منیفولد هوا وصل است و از مکش موتور برای دریافت هوای ورودی استفاده می کند و با استفاده از این مکش در محفظه مربوط به خودش خلأ ایجاد می کند. (پس از مرحله تخلیه سیلندر و در ابتدای مرحله مکش، درون سیلندر فشار به شدت افت می کند و این افت فشار باعث می شود هوا به درون سیلندر مکیده شود. این مکش علت ایجاد خلأ در محفظه بوستر است.)

شیر هوا یا اتمسفریک هنگامی که پدال ترمز فشرده می شود باز می شود و اجازه می دهد هوا به داخل محفظه پشت دیافراگم راه پیدا کند و دیافراگم را به سمت مخزن روغن ترمز، که فشار کم تری دارد، هل می دهد. با برداشتن فشار از روی پدال ترمز فنری که در پشت پدال قرار دارد آن را به موقعیت اولیه خود باز می گرداند و شیر هوا را نیز می بندد. در قسمت جلوی دیافراگم نیز فنر بزرگ تری قرار دارد که پس از برداشته شدن فشار از روی پدال، دیافراگم را به موقعیت اولیه خود برمی گرداند. در این هنگام شیر وکیوم باز می ماند و هوای باقی مانده در محفظه سمت چپ را تخلیه می کند تا این محفظه همچنان فشار کم تری را داشته باشد.

در این قطعه از دو شفت استفاده می شود یکی از شفت ها به پدال ترمز متصل است و دیافراگم را به سمت جلو هل می دهد. شفت دوم از یک طرف به دیافراگم و از طرف دیگر به پیستون های درون مخزن روغن وصل است. شفت دوم فشاری ۲ تا ۴ برابر فشار شفت اول به پیستون های مخزن روغن وارد می کند و با اعمال این فشار پیستون ها جا به جا می شوند و روغن ترمز در  لوله های انتقال جریان می یابد و به چرخ ها می رسد.

در نهایت با استفاده از مکانیزمی ساده اما کاربردی، که در متن توضیح داده شد، مشکل سفتی ترمز حل می شود. برای درک سفتی ترمز بدون بوستر وقتی خودرو خاموش است چند بار ترمز کنید، پس از چند ترمز، پدال به شدت سفت می شود و ترمزگیری بسیار مشکل. علت این که پس از خاموش شدن موتور می توانیم حدود دو یا سه بار پدال ترمز را به راحتی فشار دهیم این است که در محفظه سمت چپ بوستر خلأ برقرار است تا در صورت خاموش شدن ناگهانی موتور، در موقعیت های حساس که نیاز به ترمزگیری داریم، بتوانیم به راحتی خودرو را به سرعت دلخواه برسانیم و از بروز خطر جلوگیری کنیم.

انواع بوستر ترمز خودرو

• بوستر مستقیم
• بوستر غیر مستقیم

در بوستر مستقیم فشار پای راننده ابتدا به بوستر و بعد به پمپ ترمز انتقال پیدا می کند اما در بوستر غیر مستقیم فشار پای راننده ابتدا به پمپ و سپس به وسیله روغن به بوستر انتقال پیدا می کند هدف از طراحی بوستر کاهش فشار پای راننده به پدال ترمز بوده و در نهایت اسایش و راحتی کنترل خودرو می باشد.

تشخیص سالم بودن و یا خرابی بوستر ترمز

• مرحله اول :

1. پدال ترمز را در حالتی که موتور خاموش است چند بار فشار دهید تا اطمینان یابید که دیگر مقدار حرکت پدال تغییر نمی‌کند.
2. در حالیکه پدال را نگه داشته‌اید، موتور را استارت بزنید.
3. در حالتی که استارت می‌زنید پدال باید کمی پایین برود.

• مرحله دوم :

1. موتور را استارت بزنید.
2. بعد از دو دقیقه آنرا خاموش کنید.
3. نیروی معمولی را به پدال وارد کنید.
4. اگر کورس حرکت ابتدا بلند بوده و پس از هر بار فشار دادن پدال کوتاهتر شود بوستر سالم است.
5. در صورت وجود هرگونه اشکال، سوپاپ یک طرفه و یا شیلنگ خلاء را بازدید کنید. در ضمن دقت کنید که اتصالات نیز بی نقص باشد. در صورت لزوم تعمیرات را انجام داده و آزمایشات را مجددا انجام دهید.

• مرحله سوم :

1. موتور را استارت بزنید.
2. نیروی معمول را به پدال وارد کنید.
3. در حالتی که پدال را نگه داشته‌اید موتور را خاموش کنید.
4. حدود سی ثانیه پدال را نگه دارید.
5. در صورت تغییر نکردن ارتفاع پدال بوستر سالم است.
6. در صورت وجود هرگونه اشکال، سوپاپا یکطرفه و شیلنگ خلاء را بازدید کنید. دقت کنید که اتصالات هم بی نقص باشند. در صورت لزوم تعمیرات لازم را انجام داده و آزمایشات را مجدداٌ انجام دهید.